Ocena dopuszczająca

[1]

Ocena dostateczna

[1 + 2]

Ocena dobra

[1 + 2 + 3]

Ocena bardzo dobra

[1 + 2 + 3 + 4]

Uczeń:

• opisuje budowę soli
• tworzy i zapisuje wzory sumaryczne soli (np. chlorków, siarczków)
• wskazuje metal i resztę kwasową we wzorze soli
• tworzy nazwy soli na podstawie wzorów sumarycznych (proste przykłady)
• tworzy i zapisuje wzory sumaryczne soli na podstawie ich nazw (np. wzory soli kwasów: chlorowodorowego, siarkowodorowego i metali, np. sodu, potasu i wapnia)
• wskazuje wzory soli wśród wzorów różnych związków chemicznych
• definiuje pojęcie dysocjacja jonowa (elektrolityczna) soli
• dzieli sole ze względu na ich rozpuszczalność w wodzie
• ustala rozpuszczalność soli w wodzie na podstawie tabeli rozpuszczalności soli i wodorotlenków w wodzie
• zapisuje równania reakcji dysocjacji jonowej (elektrolitycznej) soli rozpuszczalnych w wodzie (proste przykłady)
• podaje nazwy jonów powstałych w wyniku dysocjacji jonowej soli (proste przykłady)
• opisuje sposób otrzymywania soli trzema podstawowymi metodami (kwas + zasada, metal + kwas, tlenek metalu + kwas)
• zapisuje cząsteczkowo równania reakcji otrzymywania soli (proste przykłady)
• definiuje pojęcia reakcja zobojętniania i reakcja strąceniowa
• odróżnia zapis cząsteczkowy od zapisu jonowego równania reakcji chemicznej
• określa związek ładunku jonu z wartościowością metalu i reszty kwasowej
• podaje przykłady zastosowań najważniejszych soli

Uczeń:

• wymienia cztery najważniejsze sposoby otrzymywania soli
• podaje nazwy i wzory soli (typowe przykłady)
• zapisuje równania reakcji zobojętniania w formach: cząsteczkowej, jonowej oraz jonowej skróconej
• podaje nazwy jonów powstałych w wyniku dysocjacji jonowej soli
• odczytuje równania reakcji otrzymywania soli (proste przykłady)
• korzysta z tabeli rozpuszczalności soli i wodorotlenków w wodzie
• zapisuje równania reakcji otrzymywania soli (reakcja strąceniowa) w formach cząsteczkowej i jonowej (proste przykłady)
• zapisuje i odczytuje wybrane równania reakcji dysocjacji jonowej soli
• dzieli metale ze względu na ich aktywność chemiczną (szereg aktywności metali)
• opisuje sposoby zachowania się metali w reakcji z kwasami (np. miedź i magnez w reakcji z kwasem chlorowodorowym)
• zapisuje obserwacje z doświadczeń przeprowadzanych na lekcji

– wymienia zastosowania najważniejszych soli

Uczeń:

• tworzy i zapisuje nazwy i wzory soli: chlorków, siarczków, azotanów(V), siarczanów(IV), siarczanów(VI), węglanów, fosforanów(V) (ortofosforanów(V))
• zapisuje i odczytuje równania dysocjacji jonowej (elektrolitycznej) soli
• otrzymuje sole doświadczalnie
• wyjaśnia przebieg reakcji zobojętniania i reakcji strąceniowej
• zapisuje równania reakcji otrzymywania soli
• ustala, korzystając z szeregu aktywności metali, które metale reagują z kwasami według schematu: metal + kwas ® sól + wodór
• projektuje i przeprowadza reakcję zobojętniania (HCl + NaOH)
• swobodnie posługuje się tabelą rozpuszczalności soli i wodorotlenków w wodzie
• projektuje doświadczenia pozwalające otrzymać substancje trudno rozpuszczalne i praktycznie nierozpuszczalne (sole i wodorotlenki) w reakcjach strąceniowych
• zapisuje odpowiednie równania reakcji w formie cząsteczkowej i jonowej (reakcje otrzymywania substancji trudno rozpuszczalnych i praktycznie nierozpuszczalnych w reakcjach strąceniowych)
• podaje przykłady soli występujących w przyrodzie
• wymienia zastosowania soli
• opisuje doświadczenia przeprowadzane na lekcjach (schemat, obserwacje, wniosek)

Uczeń:

• wymienia metody otrzymywania soli
• przewiduje, czy zajdzie dana reakcja chemiczna (poznane metody, tabela rozpuszczalności soli i wodorotlenków w wodzie, szereg aktywności metali)
• zapisuje i odczytuje równania reakcji otrzymywania dowolnej soli
• wyjaśnia, jakie zmiany zaszły w odczynie roztworów poddanych reakcji zobojętniania
• proponuje reakcję tworzenia soli trudno rozpuszczalnej i praktycznie nierozpuszczalnej
• przewiduje wynik reakcji strąceniowej
• identyfikuje sole na podstawie podanych informacji
• podaje zastosowania reakcji strąceniowych
• projektuje i przeprowadza doświadczenia dotyczące otrzymywania soli
• przewiduje efekty zaprojektowanych doświadczeń dotyczących otrzymywania soli (różne metody)
• opisuje zaprojektowane doświadczenia

Ocena dopuszczająca

[1]

Ocena dostateczna

[1 + 2]

Ocena dobra

[1 + 2 + 3]

Ocena bardzo dobra

[1 + 2 + 3 + 4]

Uczeń:

• wyjaśnia pojęcie związki organiczne
• podaje przykłady związków chemicznych zawierających węgiel
• wymienia naturalne źródła węglowodorów
• wymienia nazwy produktów destylacji ropy naftowej i podaje przykłady ich zastosowania
• stosuje zasady bhp w pracy z gazem ziemnym oraz produktami przeróbki ropy naftowej
• definiuje pojęcie węglowodory
• definiuje pojęcie szereg homologiczny
• definiuje pojęcia: węglowodory nasycone, węglowodory nienasycone, alkany, alkeny, alkiny
• zalicza alkany do węglowodorów nasyconych, a alkeny i alkiny – do nienasyconych
• zapisuje wzory sumaryczne: alkanów, alkenów i alkinów o podanej liczbie atomów węgla
• rysuje wzory strukturalne i półstrukturalne (grupowe): alkanów, alkenów i alkinów o łańcuchach prostych (do pięciu atomów węgla w cząsteczce)
• podaje nazwy systematyczne alkanów (do pięciu atomów węgla w cząsteczce)
• podaje wzory ogólne: alkanów, alkenów i alkinów
• podaje zasady tworzenia nazw alkenów i alkinów
• przyporządkowuje dany węglowodór do odpowiedniego szeregu homologicznego
• opisuje budowę i występowanie metanu
• opisuje właściwości fizyczne i chemiczne metanu, etanu
• wyjaśnia, na czym polegają spalanie całkowite i spalanie niecałkowite
• zapisuje równania reakcji spalania całkowitego i spalania niecałkowitego metanu, etanu
• podaje wzory sumaryczne i strukturalne etenu i etynu
• opisuje najważniejsze właściwości etenu i etynu
• definiuje pojęcia: polimeryzacja, monomer i polimer
• opisuje najważniejsze zastosowania metanu, etenu i etynu
• opisuje wpływ węglowodorów nasyconych i węglowodorów nienasyconych na wodę bromową (lub rozcieńczony roztwór manganianu(VII) potasu)

Uczeń:

• wyjaśnia pojęcie szereg homologiczny
• tworzy nazwy alkenów i alkinów na podstawie nazw odpowiednich alkanów
• zapisuje wzory: sumaryczne, strukturalne i półstrukturalne (grupowe); podaje nazwy: alkanów, alkenów i alkinów
• buduje model cząsteczki: metanu, etenu, etynu
• wyjaśnia różnicę między spalaniem całkowitym a spalaniem niecałkowitym
• opisuje właściwości fizyczne i chemiczne (spalanie) alkanów (metanu, etanu) oraz etenu i etynu
• zapisuje i odczytuje równania reakcji spalania metanu, etanu, przy dużym i małym dostępie tlenu
• pisze równania reakcji spalania etenu i etynu
• porównuje budowę etenu i etynu
• wyjaśnia, na czym polegają reakcje przyłączania i polimeryzacji
• opisuje właściwości i niektóre zastosowania polietylenu
• wyjaśnia, jak można doświadczalnie odróżnić węglowodory nasycone od węglowodorów nienasyconych, np. metan od etenu czy etynu
• wyjaśnia, od czego zależą właściwości węglowodorów
• wykonuje proste obliczenia dotyczące węglowodorów
• podaje obserwacje do wykonywanych na lekcji doświadczeń

Uczeń:

• tworzy wzory ogólne alkanów, alkenów, alkinów (na podstawie wzorów kolejnych związków chemicznych w danym szeregu homologicznym)
• proponuje sposób doświadczalnego wykrycia produktów spalania węglowodorów
• zapisuje równania reakcji spalania alkanów przy dużym i małym dostępie tlenu
• zapisuje równania reakcji spalania alkenów i alkinów
• zapisuje równania reakcji otrzymywania etynu
• odczytuje podane równania reakcji chemicznej
• zapisuje równania reakcji etenu i etynu z bromem, polimeryzacji etenu
• opisuje rolę katalizatora w reakcji chemicznej
• wyjaśnia zależność między długością łańcucha węglowego a właściwościami fizycznymi alkanów (np. stanem skupienia, lotnością, palnością, gęstością, temperaturą topnienia i wrzenia)
• wyjaśnia, co jest przyczyną większej reaktywności węglowodorów nienasyconych w porównaniu z węglowodorami nasyconymi
• opisuje właściwości i zastosowania polietylenu
• projektuje doświadczenie chemiczne umożliwiające odróżnienie węglowodorów nasyconych od węglowodorów nienasyconych
• opisuje przeprowadzane doświadczenia chemiczne
• wykonuje obliczenia związane z węglowodorami
• wyszukuje informacje na temat zastosowań alkanów, etenu i etynu; wymienia je
• zapisuje równanie reakcji polimeryzacji etenu

Uczeń:

• analizuje właściwości węglowodorów
• porównuje właściwości węglowodorów nasyconych i węglowodorów nienasyconych
• wyjaśnia zależność między długością łańcucha węglowego a właściwościami fizycznymi alkanów
• opisuje wpływ wiązania wielokrotnego w cząsteczce węglowodoru na jego reaktywność
• zapisuje równania reakcji przyłączania (np. bromowodoru, wodoru, chloru) do węglowodorów zawierających wiązanie wielokrotne
• projektuje doświadczenia chemiczne dotyczące węglowodorów
• projektuje i przeprowadza doświadczenie chemiczne umożliwiające odróżnienie węglowodorów nasyconych od węglowodorów nienasyconych
• stosuje zdobytą wiedzę do rozwiązywania zadań obliczeniowych o wysokim stopniu trudności
• analizuje znaczenie węglowodorów w życiu codziennym

Ocena dopuszczająca

[1]

Ocena dostateczna

[1 + 2]

Ocena dobra

[1 + 2 + 3]

Ocena bardzo dobra

[1 + 2 + 3 + 4]

Uczeń:

• dowodzi, że alkohole, kwasy karboksylowe, estry i aminokwasy są pochodnymi węglowodorów
• opisuje budowę pochodnych węglowodorów (grupa węglowodorowa + grupa funkcyjna)
• wymienia pierwiastki chemiczne wchodzące w skład pochodnych węglowodorów
• zalicza daną substancję organiczną do odpowiedniej grupy związków chemicznych
• wyjaśnia, co to jest grupa funkcyjna
• zaznacza grupy funkcyjne w alkoholach, kwasach karboksylowych, estrach, aminokwasach; podaje ich nazwy
• zapisuje wzory ogólne alkoholi, kwasów karboksylowych i estrów
• dzieli alkohole na monohydroksylowe i polihydroksylowe
• zapisuje wzory sumaryczne i rysuje wzory półstrukturalne (grupowe), strukturalne alkoholi monohydroksylowych o łańcuchach prostych zawierających do trzech atomów węgla w cząsteczce
• wyjaśnia, co to są nazwy zwyczajowe i nazwy systematyczne
• tworzy nazwy systematyczne alkoholi monohydroksylowych o łańcuchach prostych zawierających do trzech atomów węgla w cząsteczce, podaje zwyczajowe (metanolu, etanolu)
• rysuje wzory półstrukturalne (grupowe), strukturalne kwasów monokarboksylowych o łańcuchach prostych zawierających do dwóch atomów węgla w cząsteczce; podaje ich nazwy systematyczne i zwyczajowe (kwasu metanowego i kwasu etanowego)
• zaznacza resztę kwasową we wzorze kwasu karboksylowego
• opisuje najważniejsze właściwości metanolu, etanolu i glicerolu oraz kwasów etanowego i metanowego
• bada właściwości fizyczne glicerolu
• zapisuje równanie reakcji spalania metanolu
• opisuje podstawowe zastosowania etanolu i kwasu etanowego
• dzieli kwasy karboksylowe na nasycone i nienasycone
• wymienia najważniejsze kwasy tłuszczowe
• opisuje najważniejsze właściwości długołańcuchowych kwasów karboksylowych (stearynowego i oleinowego)
• definiuje pojęcie mydła
• wymienia związki chemiczne, które są substratami reakcji estryfikacji
• definiuje pojęcie estry
• wymienia przykłady występowania estrów w przyrodzie
• opisuje zagrożenia związane z alkoholami (metanol, etanol)
• wśród poznanych substancji wskazuje te, które mają szkodliwy wpływ na organizm
• omawia budowę i właściwości aminokwasów (na przykładzie glicyny)
• podaje przykłady występowania aminokwasów
• wymienia najważniejsze zastosowania poznanych związków chemicznych (np. etanol, kwas etanowy, kwas stearynowy)

Uczeń:

• zapisuje nazwy i wzory omawianych grup funkcyjnych
• wyjaśnia, co to są alkohole polihydroksylowe
• zapisuje wzory i podaje nazwy alkoholi monohydroksylowych o łańcuchach prostych (zawierających do pięciu atomów węgla w cząsteczce)
• zapisuje wzory sumaryczny i półstrukturalny (grupowy) propano-1,2,3-triolu (glicerolu)
• uzasadnia stwierdzenie, że alkohole i kwasy karboksylowe tworzą szeregi homologiczne
• podaje odczyn roztworu alkoholu
• opisuje fermentację alkoholową
• zapisuje równania reakcji spalania etanolu
• podaje przykłady kwasów organicznych występujących w przyrodzie (np. kwasy: mrówkowy, szczawiowy, cytrynowy) i wymienia ich zastosowania
• tworzy nazwy prostych kwasów karboksylowych (do pięciu atomów węgla w cząsteczce) i zapisuje ich wzory sumaryczne i strukturalne
• podaje właściwości kwasów metanowego (mrówkowego) i etanowego (octowego)
• bada wybrane właściwości fizyczne kwasu etanowego (octowego)
• opisuje dysocjację jonową kwasów karboksylowych
• bada odczyn wodnego roztworu kwasu etanowego (octowego)
• zapisuje równania reakcji spalania i reakcji dysocjacji jonowej kwasów metanowego i etanowego
• zapisuje równania reakcji kwasów metanowego i etanowego z metalami, tlenkami metali i wodorotlenkami
• podaje nazwy soli pochodzących od kwasów metanowego i etanowego
• podaje nazwy długołańcuchowych kwasów monokarboksylowych (przykłady)
• zapisuje wzory sumaryczne kwasów: palmitynowego, stearynowego i oleinowego
• wyjaśnia, jak można doświadczalnie udowodnić, że dany kwas karboksylowy jest kwasem nienasyconym
• podaje przykłady estrów
• wyjaśnia, na czym polega reakcja estryfikacji
• tworzy nazwy estrów pochodzących od podanych nazw kwasów i alkoholi (proste przykłady)
• opisuje sposób otrzymywania wskazanego estru (np. octanu etylu)
• zapisuje równania reakcji otrzymywania estru (proste przykłady, np. octanu metylu)
• wymienia właściwości fizyczne octanu etylu
• opisuje negatywne skutki działania etanolu na organizm
• bada właściwości fizyczne omawianych związków
• zapisuje obserwacje z wykonywanych doświadczeń chemicznych

Uczeń:

• wyjaśnia, dlaczego alkohol etylowy ma odczyn obojętny
• wyjaśnia, w jaki sposób tworzy się nazwę systematyczną glicerolu
• zapisuje równania reakcji spalania alkoholi
• podaje nazwy zwyczajowe i systematyczne alkoholi i kwasów karboksylowych
• wyjaśnia, dlaczego niektóre wyższe kwasy karboksylowe nazywa się kwasami tłuszczowymi
• porównuje właściwości kwasów organicznych i nieorganicznych
• bada i opisuje wybrane właściwości fizyczne i chemiczne kwasu etanowego (octowego)
• porównuje właściwości kwasów karboksylowych
• opisuje proces fermentacji octowej
• dzieli kwasy karboksylowe
• zapisuje równania reakcji chemicznych kwasów karboksylowych
• podaje nazwy soli kwasów organicznych
• określa miejsce występowania wiązania podwójnego w cząsteczce kwasu oleinowego
• podaje nazwy i rysuje wzory półstrukturalne (grupowe) długołańcuchowych kwasów monokarboksylowych (kwasów tłuszczowych) nasyconych (palmitynowego, stearynowego) i nienasyconego (oleinowego)
• projektuje doświadczenie chemiczne umożliwiające odróżnienie kwasu oleinowego od kwasów palmitynowego lub stearynowego
• zapisuje równania reakcji chemicznych prostych kwasów karboksylowych z alkoholami monohydroksylowymi
• zapisuje równania reakcji otrzymywania podanych estrów
• tworzy wzory estrów na podstawie nazw kwasów i alkoholi
• tworzy nazwy systematyczne i zwyczajowe estrów na podstawie nazw odpowiednich kwasów karboksylowych i alkoholi
• zapisuje wzór poznanego aminokwasu
• opisuje budowę oraz wybrane właściwości fizyczne i chemiczne aminokwasów na przykładzie kwasu aminooctowego (glicyny)
• opisuje właściwości omawianych związków chemicznych
• wymienia zastosowania: metanolu, etanolu, glicerolu, kwasu metanowego, kwasu octowego
• bada niektóre właściwości fizyczne i chemiczne omawianych związków
• opisuje przeprowadzone doświadczenia chemiczne

Uczeń:

• proponuje doświadczenie chemiczne do podanego tematu z działu Pochodne węglowodorów
• opisuje doświadczenia chemiczne (schemat, obserwacje, wniosek)
• przeprowadza doświadczenia chemiczne do działu Pochodne węglowodorów
• zapisuje wzory podanych alkoholi i kwasów karboksylowych
• zapisuje równania reakcji chemicznych alkoholi, kwasów karboksylowych o wyższym stopniu trudności (np. więcej niż pięć atomów węgla w cząsteczce)
• wyjaśnia zależność między długością łańcucha węglowego a stanem skupienia i reaktywnością alkoholi oraz kwasów karboksylowych
• zapisuje równania reakcji otrzymywania estru o podanej nazwie lub podanym wzorze
• planuje i przeprowadza doświadczenie pozwalające otrzymać ester o podanej nazwie
• opisuje właściwości estrów w aspekcie ich zastosowań
• przewiduje produkty reakcji chemicznej
• identyfikuje poznane substancje
• omawia szczegółowo przebieg reakcji estryfikacji
• omawia różnicę między reakcją estryfikacji a reakcją zobojętniania
• zapisuje równania reakcji chemicznych w formach: cząsteczkowej, jonowej i skróconej jonowej
• analizuje konsekwencje istnienia dwóch grup funkcyjnych w cząsteczce aminokwasu
• zapisuje równanie kondensacji dwóch cząsteczek glicyny
• opisuje mechanizm powstawania wiązania peptydowego
• rozwiązuje zadania dotyczące pochodnych węglowodorów (o dużym stopniu trudności)

Ocena dopuszczająca

[1]

Ocena dostateczna

[1 + 2]

Ocena dobra

[1 + 2 + 3]

Ocena bardzo dobra

[1 + 2 + 3 + 4]

Uczeń:

• wymienia główne pierwiastki chemiczne wchodzące w skład organizmu
• wymienia podstawowe składniki żywności i miejsca ich występowania
• wymienia pierwiastki chemiczne, których atomy wchodzą w skład cząsteczek: tłuszczów, cukrów (węglowodanów) i białek
• dzieli tłuszcze ze względu na: pochodzenie i stan skupienia
• zalicza tłuszcze do estrów
• wymienia rodzaje białek
• dzieli cukry (sacharydy) na cukry proste i cukry złożone
• definiuje białka jako związki chemiczne powstające z aminokwasów
• wymienia przykłady: tłuszczów, sacharydów i białek
• wyjaśnia, co to są węglowodany
• wymienia przykłady występowania celulozy i skrobi w przyrodzie
• podaje wzory sumaryczne: glukozy i fruktozy, sacharozy, skrobi i celulozy
• wymienia zastosowania poznanych cukrów
• wymienia najważniejsze właściwości omawianych związków chemicznych
• definiuje pojęcia: denaturacja, koagulacja, żel, zol
• wymienia czynniki powodujące denaturację białek
• podaje reakcje charakterystyczne białek i skrobi
• opisuje znaczenie: wody, tłuszczów, białek, sacharydów, witamin i mikroelementów dla organizmu
• wyjaśnia, co to są związki wielkocząsteczkowe; wymienia ich przykłady
• wymienia funkcje podstawowych składników odżywczych

Uczeń:

• wyjaśnia rolę składników odżywczych w prawidłowym funkcjonowaniu organizmu
• opisuje budowę cząsteczki tłuszczu jako estru glicerolu i kwasów tłuszczowych
• opisuje wybrane właściwości fizyczne tłuszczów
• opisuje wpływ oleju roślinnego na wodę bromową
• wyjaśnia, jak można doświadczalnie odróżnić tłuszcze nienasycone od tłuszczów nasyconych
• opisuje właściwości białek
• wymienia czynniki powodujące koagulację białek
• opisuje właściwości fizyczne: glukozy, fruktozy, sacharozy, skrobi i celulozy
• bada właściwości fizyczne wybranych związków chemicznych (glukozy, fruktozy, sacharozy, skrobi i celulozy)
• zapisuje równanie reakcji sacharozy z wodą za pomocą wzorów sumarycznych
• opisuje przebieg reakcji chemicznej skrobi z wodą
• wykrywa obecność skrobi i białka w produktach spożywczych

Uczeń:

• podaje wzór ogólny tłuszczów
• omawia różnice w budowie tłuszczów stałych i tłuszczów ciekłych
• wyjaśnia, dlaczego olej roślinny odbarwia wodę bromową
• definiuje białka jako związki chemiczne powstające w wyniku kondensacji aminokwasów
• definiuje pojęcia: peptydy, peptyzacja, wysalanie białek
• opisuje różnice w przebiegu denaturacji i koagulacji białek
• wyjaśnia, co to znaczy, że sacharoza jest disacharydem
• wymienia różnice we właściwościach fizycznych skrobi i celulozy
• zapisuje poznane równania reakcji sacharydów z wodą
• definiuje pojęcie wiązanie peptydowe
• projektuje i przeprowadza doświadczenie chemiczne umożliwiające odróżnienie tłuszczu nienasyconego od tłuszczu nasyconego
• projektuje doświadczenia chemiczne umożliwiające wykrycie białka za pomocą stężonego roztworu kwasu azotowego(V)
• planuje doświadczenia chemiczne umożliwiające badanie właściwości omawianych związków chemicznych
• opisuje przeprowadzone doświadczenia chemiczne
• opisuje znaczenie i zastosowania skrobi, celulozy i innych poznanych związków chemicznych

Uczeń:                       

• podaje wzór tristearynianu glicerolu
• projektuje i przeprowadza doświadczenia chemiczne umożliwiające wykrycie białka
• wyjaśnia, na czym polega wysalanie białek
• wyjaśnia, dlaczego skrobia i celuloza są polisacharydami
• wyjaśnia, co to są dekstryny
• omawia przebieg reakcji chemicznej skrobi z wodą
• planuje i przeprowadza doświadczenie chemiczne weryfikujące postawioną hipotezę
• identyfikuje poznane substancje